Jak wybrać kształt dachu?

Bez względu na to, czy projektujemy dom od podstaw, czy wybieramy gotowy projekt, dużą uwagę zwracamy na kształt dachu. To jeden z najważniejszych elementów zewnętrznego wyglądu domu. Jego wygląd nie zależy wyłącznie od potrzeb mieszkańców, ale też od wielu czynników, z których na niektóre mamy wpływ, a na inne nie.  Planując lub projektując dach pamiętajmy, że jest to inwestycja na lata. Nie warto kierować się aktualnymi trendami w budownictwie czy modą. Dach ma być przede wszystkim funkcjonalny i wytrzymały.

Jak wybrać kształt dachu?

Kwestie formalne

Niestety, że w niektórych lokalizacjach nie możemy sobie dowolnie zaprojektować wymarzonego dachu. Wszystko z powodu planu zagospodarowania przestrzennego danej okolicy, który jest zwykle tworzony przez gminę na podstawie historycznych lub krajobrazowych uwarunkowań. W niektórych rejonach w planie zabudowy może być jasno określone, że dach ma być tradycyjny — dwuspadzisty i pokryty dachówką w odcieniach czerwieni. W takim miejscu raczej nie ma szans, by postawić dom o mocno rozbudowanej powierzchni dachu lub pokryty dachówką np. zieloną lub czarną. Nawet jeśli taki dach będzie w projekcie, nie ma szans, by gmina zezwoliła na realizację tych architektoniczno-dekarskich planów. W planie może też być szczegółowo określony kąt nachylenia dachu, jego odległość od granicy działki czy wysokość okapu. Może też być zakazane budowanie lukarn lub używanie poddasza jako użytkowego – w każdej gminie różnice mogą być naprawdę znaczące. Żeby nie było przykrych niespodzianek, najlepiej jest najpierw zapoznać się z planem zagospodarowania przestrzennego w gminie, do której przynależy posiadana przez nas działka, a dopiero później zabrać się za wybór odpowiedniego projektu lub zlecić pracę architektowi.

Odpowiednie nachylenie

Lokalizacja jest też ważna z innych względów. Duży wybór kształtów dachów mają mieszkańcy osiedli domków jednorodzinnych, położonych blisko siebie. Nieco inaczej jest w przypadku domów położonych na otwartej przestrzeni. Najczęściej są one narażone na bezpośrednie działanie silnych podmuchów wiatru czy zacinającego deszczu. Nawet, jeśli wokoło posadzimy drzewa czy krzewy, musi minąć wiele lat, zanim wyrosną one na tyle, by stanowić barierę ochroną dla budynku. W takim miejscu najlepiej sprawdzi się stromy dach, którego połacie nachylone są pod dużym kątem. Ważny jest nie tylko kształt, ale też jego budowa. Dom w pobliżu lasu może też mieć skłonności do obrastania mchem, co nie ominie także dachówek. Dlatego planując budowę w takiej lokalizacji, warto wybrać nie tylko odpowiedni kształt dachu, ale też rodzaj dachówek. Najlepsze będą pokryte glazurą – podczas deszczu woda będzie po nich spływać, a nie osadzać się na każdej z dachówek – dzięki temu dach sam będzie się oczyszczał.

Funkcjonalność poddasza

Zanim wybierzemy idealny dla naszego domu kształt dachu, zastanówmy się też, jakie funkcje będzie pełniło nasze poddasze. Być może będzie klasycznym strychem, którego zadaniem będzie przechowywanie różnego rodzaju rupieci i rzeczy, które na co dzień nie są nam potrzebne? A może jednak będzie pomieszczeniem użytkowym? To drugie rozwiązanie jest spotykane w budownictwie jednorodzinnym coraz częściej. Poddasza służą jako sypialnie, pokoje gościnne, dziecięce, gabinety do pracy, a nawet łazienki. Siłą rzeczy ich funkcjonalność zależy od kształtu naszego dachu, a w szczególności od kąta jego nachylenia czy ilości płaszczyzn. Im lepiej przemyślany dach, już na etapie projektowania, tym mniejsze problemy będziemy mieli z aranżacją poddasza. Zwykle bowiem największy kłopot w wystroju wnętrz sprawiają w tym przypadku wszechobecne skosy.

Koszty

Kolejną kwestią, jaka powinniśmy rozważyć, są możliwości finansowe. Bardzo często budując dom chcemy ograniczyć niepotrzebne wydatki. Oczywiście, nie warto oszczędzać na materiałach budowlanych – ich jakość uzależnia bowiem trwałość, wytrzymałość i bezpieczeństwo budynku. Można natomiast zmniejszyć koszty wielu naszych zachcianek. Pamiętajmy, że najtańsze jest to, co jest najprostsze. Ta zasada stosuje się również do konstrukcji dachu. Im będzie prostszy, tym łatwiejszy do wykonania dla dekarza i co za tym idzie, znacznie tańszy. Dlatego dachy dwuspadowe kosztują sporo mniej niż wielospadowe. Im prostsza konstrukcja dachu, tym łatwiej też położyć na nim dachówki oraz zainstalować rynny. Trzeba też pamiętać, że dach bardziej skomplikowany w budowie wymusza zużycie dużo większej ilości materiału. Jeśli więc nasz budżet jest ograniczony – warto postawić na minimalizm.

Popularne kształty dachów

Dachy płaskie

Prostym w wykonaniu dachem, który jednak przez wiele dziesięcioleci nie należał do ulubionych rozwiązań zarówno architektów, jak i osób budujących własny dom, jest dach płaski. Do niedawna źle się kojarzył – z blokami z wielkiej płyty czy PRL-owskimi domkami jednorodzinnymi, przypominającymi kartonowe pudełka. Dziś dach płaski powraca do łask, gdyż daje szerokie możliwości aranżacyjne – można na nim urządzić taras, niewielki ogród czy przestrzeń relaksu. Ten rodzaj dachu jest szczególnie popularny w krajach śródziemnomorski – nie ma tam bowiem problemu z zalegającym na dachach śniegiem czy odprowadzaniem wody podczas deszczu. Jednak także w naszych warunkach klimatycznych dach płaski może być przyjazny dla mieszkańców. Zaleganie wody czy śniegu na dachu zostało wyeliminowane przez konstrukcję ułożoną pod pewnym, niewielkim kątem. Dachy płaskie, wbrew nazwie, zwykle nie są idealnie płaskie. Dzięki temu woda z nich spływa, a jednocześnie skos jest niemal niezauważalny i można go swobodnie użytkować.

Jednospadowy lub dwuspadowy

Bardzo podobny do płaskiego jest dach jednospadowy. Kąt jego nachylenia zależy od tego, czy poddasze będzie użytkowe, czy nie. Jeśli planujemy tę pierwszą opcję, kąt nachylenia musi być dużo większy. Dach jednospadowy jest stosunkowo prosty do wykonania, a co tym idzie – jego cena jest przystępna. Ten rodzaj dachu doskonale nadaje się do pokrywania różnego rodzaju dobudówek, np. przydomowych szop czy garaży łączonych ścianą z bryłą budynku.

Bardzo prostym i niedrogim rozwiązaniem dachowym jest klasyczny dach dwuspadowy. Spotykany jest w tradycyjnym budownictwie wielu regionów, a wykorzystywany od stuleci. Kiedyś dachy dwuspadowe na wsiach wieńczyły drewniane chaty, pokrywane strzechą. Dziś są równie popularne, choć na dachach królują nowoczesne, wysokiej jakości dachówki. Dach dwuspadowy daje możliwość zaadaptowania poddasza na pomieszczenie użytkowe. Decydując się na ten rodzaj dachu przy poddaszu użytkowym trzeba pamiętać, by już na etapie projektowania uwzględnić szczelinę wentylacyjną, która musi się znaleźć pomiędzy okryciem dachu a wewnętrzną izolacją w pomieszczeniu.

Dach kopertowy – czterospadowy

Często spotykane w budownictwie jednorodzinnym są też dachy czterospadowe, nazywane, ze względu na swój kształt, kopertowymi. Taki dach zbudowany jest z czterech skośnych połaci, które najczęściej są nachylone pod tym samym kątem. Dach czterospadowy doskonale nadaje się do budynków, w których poddasze będzie pełniło funkcje mieszkalne. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że dach czterospadowy daje nieco mniejszą powierzchnię użytkową niż dach dwuspadowy (bo pod skosem są wszystkie ściany na poddaszu, a nie tylko dwie, jak w przypadku dachu dwuspadowego.

Nietypowe kształty dachów

Dach wielospadowy

Oprócz tych najczęściej spotykanych kształtów dachów, można też wybierać spośród szeregu nietypowych rozwiązań. Ograniczeniem są prawie wyłącznie względy finansowe. Komu nie zależy na budowie domu jak najtańszym kosztem, a przede wszystkim na zewnętrznej estetyce bryły, powinien rozważyć dach wielospadowy. Składa się on z wielu płaszczyzn o różnej wielkości, kształcie i kącie nachylenia. Najczęściej są one trójkątne lub trapezowe, czasem prostokątne, a łączą się ze sobą w koszach i kalenicach. Dach wielospadowy pięknie się prezentuje, jednak idzie za tym sporo problemów konstrukcyjnych. Potrzebne są dodatkowe obróbki blacharskie oraz więcej rynien, które będą odprowadzać wodę ze wszystkich połaci. Dach wielospadowy dobrze sprawdzi się na dużym budynku, stojącym na pokaźnej działce. Na niewielkiej przestrzeni jest raczej niewskazany – będzie optycznie zmniejszał całą posesję.

Dach kolebkowy

Bardzo pomysłowy jest również dach kolebkowy – z zewnątrz prezentuje się rewelacyjnie. Taki kształt dachu ma też znaczenie praktyczne. Świetnie sprawdzi się w domach stawianych na niewielkich działkach. Kolista struktura nada całemu budynkowi lekkości i nie będzie przytłaczać posesji. Przyda się też w zimie – po takiej bryle śnieg będzie powoli się zsuwał, a nie zalegał czy spadał całymi zaspami. Dach kolebkowy wymaga odpowiedniego doboru pozostałych elementów zewnętrznej aranżacji – źle dobrane zepsują cały efekt. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na okna – na parterze mogą być prostokątne, jednak pod dachem najlepiej będą wyglądać półokrągłe.