Okna dachowe – połaciowe czy lukarny?

Bez względu na to, czy na poddaszu urządzimy pokój dziecięcy, sypialnię czy drugą łazienkę, musimy zamontować w nich okna. To zadanie nieco trudniejsze niż montowanie okien w ścianach obiektu. Dlatego warto wybrać odpowiednie okna dachowe już na etapie projektowania domu. Jeśli na razie nie planujemy urządzać użytkowego poddasza, musimy liczyć się z tym, że późniejsza przebudowa dachu, aby zamontować w nim okna, może być nie tylko czasochłonna, ale też bardzo kosztowna.

Na poddaszach mamy do wyboru dwa rodzaje okien: połaciowe oraz lukarny. Każde z tych rozwiązań ma swoje wady i zalety, dlatego dobrze jest dokładnie je przeanalizować, zanim zapadnie decyzja o konkretnym oknie.

Lukarny

Okno w lukarnie montowane jest pionowo, podobnie jak inne okna w budynku. Umieszcza się je w specjalnej nadbudówce, która urozmaica bryłę dachu. Nadbudówki mogą być różne, w zależności od projektu architektonicznego. Niektóre są niewielkie, inne mocno rozbudowane i oprócz funkcji praktycznych spełniają też funkcje ozdobne. To drugie rozwiązanie jest polecane zarówno przez architektów, jak i budowlańców. Kilka malutkich lukarn z równie niewielkimi oknami nie doświetli porządnie pomieszczenia, a przy tym zepsuje zewnętrzna estetykę dachu. Lepiej jest postawić na jedną, dużą, ładnie zaprojektowaną lukarnę, która zapewni dopływ do pomieszczenia odpowiedniej porcji światła.

Sprawdź w planie zagospodarowania

Dach z lukarnami naprawdę dobrze się prezentuje i dodaje uroku całej posesji. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że nawet, jeśli to rozwiązanie wyda nam się najlepsze, nie zawsze będziemy mogli wprowadzić je w życie. A wszystko z powodu planu zagospodarowania przestrzennego, innego w każdej gminie. Jest to dokument, którego zadaniem jest m.in. usystematyzowanie architektury na danym terenie, często na podstawie uwarunkowań historycznych. Jeśli w planie zagospodarowania jasno jest napisane, że nie można stosować lukarn, nie ma wyjścia – trzeba pomyśleć o innym rozwiązaniu. Jeśli natomiast mamy wymarzony projekt domu z uroczymi lukarnami, już na etapie wybierania działki warto sprawdzić przed zakupem plan zagospodarowania przestrzennego. W przeciwnym razie obowiązek stosowania się do przepisów może nas pozbawić marzeń o idealnym domu.

Okno o powierzchni jednej ósmej podłogi

Są jeszcze inne przepisy – we wnętrzu, w którym na stale przebywają ludzie (a tak jest w przypadku zaadaptowanych poddaszy użytkowych) powierzchnia okna powinna stanowić 1/8 powierzchni podłogi. Te wymiary obowiązują we wszystkich pomieszczeniach w domu. Jednak w przypadku poddasza są pewne uściślenia – powierzchnię podłogi mierzy się jedynie w tej części, nad którą dach jest nie niżej niż 1,9 m. Okno w lukarnie nie może więc być mniejsze niż ta wymagana powierzchnia – jeśli poddasze jest spore, także okno musi mieć odpowiednio duże rozmiary.

Nie tylko estetyczna, ale też praktyczna

Wybierając lukarnę jako doświetlenie użytkowego poddasza trzeba wziąć pod uwagę fakt, że jest to rozwiązanie bardziej skomplikowane niż okno połaciowe, a co za tym idzie – sporo droższe. Nadbudówkę, w której montuje się okno, trzeba przecież dokładnie ocieplić i zabezpieczyć przed wnikaniem wilgoci. Ponieważ lukarna jest rozwiązaniem skomplikowanym, najlepiej jest ją zbudować już na etapie tworzenia więźby całego dachu.

Trzeba jednak przyznać, że lukarna jest rozwiązaniem nie tylko estetycznym, ale też praktycznym. Dużo lepiej chroni przed wnikaniem zimna niż okno montowane bezpośrednio w dachu. Okno w lukarnie jest też mniej narażone na różnego rodzaju uszkodzenia – prawdopodobieństwo zniszczenia jest niemal takie samo, jak w przypadku innych okien na dolnych kondygnacjach.
Lukarna to także doskonałe rozwiązanie dla osób, które lubią wyglądać przez okno. Jest to dużo łatwiejsze niż w przypadku okna połaciowego, które nie tylko utrudnia wyglądanie, ale też zwiększa ryzyko uderzenia się o wystająca część okna. Kolejną praktyczną zaletą jest fakt, że okno w lukarnie może być otwarte nawet podczas deszczu, a nie ma obaw, że woda dostanie się do wnętrza. W przypadku okna połaciowego wszystkie opady zmuszają do dokładnego zamykania.

Światła może nie wystarczyć

Są też jednak minusy, lukarna na poddaszu nigdy nie zagwarantuje takiej ilości światła, jak ułożone pod pewnym kątem okno połaciowe. Jest to problem szczególnie wtedy, gdy wewnątrz lukarna tworzy pewnego rodzaju korytarz, na którego końcu dopiero znajduje się okno. Co więcej, specjaliści od oświetlenia uważają, że dobre okno powinno wpuszczać do wnętrza tyle światła, by w całym pomieszczeniu nie było żadnych ciemnych kątów. Tymczasem w przypadku lukarny jest to raczej niewykonalne. Nie oświetla wnętrza równomiernie.

Zasady montażu lukarn są niemal identyczne, jak montowanie każdego innego pionowego okna w budynku. Dolna krawędź okna nie może być poniżej zasięgu wzroku osoby o przeciętnym wzroście. Klamki powinny być zamontowane w połowie wysokości okna, by łatwiejsze było ich otwieranie i zamykanie.

Bawole oko, czyli lukarna nietypowa

Jednym z bardzo ciekawych typów lukarn, szczególnie pod względem estetycznym, jest bawole oko. Lukarna ma delikatny, pofalowany kształt, bez ostrych kątów. Łukowaty jest nie tylko kształt dachu nad lukarną, ale też samo okno jest pozbawione kanciastego kształtu – w lukarnach typu bawole oko najlepiej sprawdzają się okna łukowate, okrągłe lub zakończone efektownym łukiem. Każdy, kto patrzy na budynek z zewnątrz z pewnością zrozumie, skąd wzięła się tak specyficzna nazwa lukarny. Oczywiście, jej wykonanie jest sporo trudniejsze niż w przypadku klasycznej lukarny, a co za tym idzie – bawole oko będzie sporo droższe, zarówno w kwestii wykonania, jak i materiałów. Jednak efekt jest tak imponujący, że czasem warto zainwestować więcej i cieszyć się domem z naszych marzeń.

Okna połaciowe

Alternatywą dla lukarny jest okno połaciowe, montowane bezpośrednio w połaci dachu. Jest więc położone pod takim samym kątem, jak płaszczyzna dachu i od tego zależy ilość wpuszczanego do wnętrza światła. Montaż okna połaciowego jest prostszy niż zbudowanie lukarny – jest to więc rozwiązanie dobre dla osób, którym zależy na szybkim wprowadzeniu się do nowego domu. Okna połaciowe można montować pojedynczo lub po kilka obok siebie, zarówno w układzie poziomym, jak i pionowym. Ilość okien zależy od indywidualnych potrzeb mieszkańców, a także od funkcji, jaką ma pełnić pomieszczenie na poddaszu. Jeśli będzie to sypialnia, można bez obaw zamontować tylko jedno okno, które zapewni dopływ światła, ale jednocześnie nie będzie ono intensywne. Nie ma bowiem sensu inwestować w kilka okien połaciowych, które i tak trzeba będzie na noc zasłaniać.

Lepsze doświetlenie, bez ciemnych kątów

Okno połaciowe doświetla poddasze nieco lepiej niż lukarna – przede wszystkim gwarantuje jednakowy dopływ światła do każdej części pomieszczenia. Umieszczona we wnęce lukarna sprawia, że we wnętrzu są miejsca nieoświetlone. Okno montowane w dachu powinno znajdować się w takim miejscu, by umożliwiało swobodne wyglądanie na zewnątrz, a jednocześnie było łatwe w użytkowaniu. Najlepiej, gdy jego dolna krawędź znajduje się około metra nad podłogą. Wyjątkiem są okna połaciowe, montowane wyżej na poddaszach o dość wysokim dachu – służą jedynie do doświetlania pomieszczenia, nie pełnią funkcji użytkowych.

Dopasowanie do konstrukcji dachu

Pojedyncze okno połaciowe składa się z trzech elementów: skrzydła, ramy oraz specjalnego kołnierza, który idealnie połączy okno z konstrukcją dachu. Najlepiej wybrać taki rozmiar okna, by szerokość była mniejsza niż odległości pomiędzy dachowymi krokwiami – ułatwi to montaż i dopasowanie całości. Jeśli marzy nam się okno szersze, aby w pomieszczeniu było bardzo jasno, trzeba się liczyć z tym, że konieczne będzie przerobienie w wybranym miejscu konstrukcji dachu. A co za tym idzie – koszty wstawienia okna połaciowego sporo wzrosną, a czas prac znacząco się wydłuży.

Wyższa wytrzymałość szkła

Okno połaciowe składa się najczęściej z dwóch tafli szkła, pomiędzy którymi znajduje się wolna przestrzeń. Jest ona wypełniona gazem, który zwiększa wytrzymałość szyby okiennej. Zewnętrzna szyba wykonana jest ze szkła hartowanego – to konieczne, bo okno połaciowe jest dużo bardziej narażone na uszkodzenia niż lukarna czy okno montowane w ścianie budynku. Jego kąt nachylenia sprawia, że jest wystawione na działanie silnego słońca, podmuchy wiatru, uderzenia deszczu czy gradu. A musi być tak bezpieczne i wytrzymałe, by nawet grad wielkości kurzych jaj nie spowodował uszkodzenia czy zniszczenia konstrukcji.

Naraża wnętrze na przegrzanie

Kąt zamontowania okna połaciowego sprawia też, że szybciej się ono brudzi, a mycie nie zawsze jest łatwe (szczególnie, gdy zamontujemy pojedyncze okno, otwierane uchylnie – wtedy aby umyć, trzeba praktycznie wyjść na dach). Trzeba też pamiętać, że duże okno w połaci dachu, choć rzeczywiście prezentuje się efektownie, może (szczególnie latem) powodować nadmierne przegrzewanie wnętrza. Planując montaż dużego okna trzeba więc od razu pomyśleć o roletach czy zasłonach, które będzie można zasłaniać i odsłaniać w zależności od potrzeb.